Wat zijn microplastics en waar zitten ze in?
Met enige regelmaat lees ik berichten over microplastics. Microplastics zijn kleine deeltjes plastic (<5 mm diameter). Deze minuscule plastic deeltjes komen voor in verschillende vormen, van kleine korrels tot vezels, en zijn ontstaan door de afbraak van groter plastic afval (plastic tassen, visnetten, flessen) of worden bewust toegevoegd aan producten (schoonmaakmiddelen, tandpasta, crèmes etc). Microplastics zijn niet afbreekbaar, wat betekent dat ze zich ophopen in het milieu en een enorme bedreiging vormen voor zowel de gezondheid van mensen als voor het milieu.
Wat zijn microplasticsen waar zitten ze in?
Met enige regelmaat lees ik berichten over microplastics. Microplastics zijn kleine deeltjes plastic (<5 mm diameter) die in verschillende vormen voorkomen, van kleine korrels tot vezels. Ze ontstaan door de afbraak van groter plastic afval (plastic tassen, visnetten, flessen) of worden bewust toegevoegd aan producten (schoonmaakmiddelen, tandpasta, crèmes etc). Microplastics zijn niet afbreekbaar, wat betekent dat ze zich ophopen in het milieu en een enorme bedreiging vormen voor zowel de gezondheid van mensen als voor het milieu. Microplastics - en de nog kleinere nanoplastics – komen voor in de oceanen en rivieren, in de lucht en in de grond. En in ons voedsel. Bij onderzoeken (Consumentenbond) werden al microplastics gevonden in:
- bier
- honing
- kraanwater
- theezakjes
- zeezout
- zeevoedsel, zoals mosselen en garnalen
Oeps, nu heb je mijn aandacht.
Hoe ontstaan microplastics en hoe komen ze in het milieu terecht?
Plastic zwerfafval wordt broos en breekt geleidelijk af tot steeds kleinere plasticdeeltjes. Dat afbreken komt door zonlicht, zuurstof of wrijving. Of doordat dieren aan het plastic knabbelen. Het gaat hier om plastic verpakkingen, tasjes, flessen of visnetten.
Alleen in zwerfafval dus?
Nou, niet dus. Microplastics ontstaan ook door slijtage van autobanden, door het gebruik van plastic producten of tijdens het wassen en dragen van synthetische kleding. Maar vaak ook worden microplastics door fabrikanten aan producten toegevoegd. Dat doen ze bijvoorbeeld om verzorgingsproducten te verdikken of er worden plastic bolletjes gebruikt in scrubproducten. Toegevoegde microplastics vind je onder andere in douchegel, deodorant, gezichtscrème, handzeep, shampoo, tandpasta, (vloeibare) make-up, oogschaduw en lippenstift en zonnebrandmiddel.
Wasmiddelen bevatten vaak microplastics om verkleuren te voorkomen. Het gaat hier om zowel waspoeder als om vloeibaar wasmiddel en capsules. En verder zitten er microplastics in schoonmaakmiddelen zoals toiletreiniger, schuurmiddel, allesreiniger, (hand)afwasmiddel en vaatwastabletten. Deze microplastics spoel je door de afvoer en zo komen ze in het milieu terecht.
Via de afvoer de zee in. Dus het is vooral schadelijk voor de oceanen?
Wederom een nee. Zoals eerder gezegd, zitten microplastics ook in ons voedsel en schaden daarmee onze gezondheid.
Maar hoe komen die microplastics dan in ons eten terecht?
Helaas eten dieren van plastic en zo komt het in de voedselketen terecht. Maar ook de vegetariërs onder ons ontkomen niet aan de microplastics: via de wortels dringen microplastics binnen in planten en kunnen zo in ons voedsel terecht komen. Over de hoeveelheid microplastics die je zo binnen krijgt, lees je bij het volgende hoofdstuk.
Voor onze gezondheid op korte termijn schijnt er geen gevaar te zijn. Maar over de gevolgen op de lange termijn zijn er wel zorgen omdat de schadelijke stoffen die in plastic zitten (weekmakers of vlamvertragers bijvoorbeeld) hormoonverstorende eigenschappen hebben of effecten op ons immuunsysteem. Die effecten worden momenteel nog onderzocht.
Het maakt me niet vrolijk….
Even wat cijfers tussendoor
Wageningen University heeft onderzocht hoeveel microplastics je via voedsel binnenkrijgt. Dat is voor de meerderheid van de wereldbevolking minder dan 1 korreltje per week, zo’n 0,0041 mg. Bij 1 op de 20 mensen kan deze hoeveelheid oplopen tot 676 mg microplastics per week. Afhankelijk van eetgewoontes en hoeveelheid microplastics in de voeding en lucht.
De Plastic Soup Foundation publiceert de volgende cijfers: elke vijf kilo synthetische kleding was laat gemiddeld negen miljoen microvezels los die afgevoerd worden met het spoelwater. Ook het ontstaan van microplastics door slijtage van autobanden laat een schrikbarend cijfer zien: in Nederland komt elk jaar zeventien miljoen kilogram slijtstof van autobanden in het milieu. Dat is 1 kilogram per inwoner.
Maar als er al zoveel bekend is, waarom wordt er dan niks gedaan?
Er wordt al wél wat gedaan gelukkig: grote cosmeticabedrijven hebben de afgelopen jaren wel de srubbolletjes van polyethyleen vervangen door alternatieven, die bedoeld zijn om mee te scrubben. Vaak zijn dit natuurlijke materialen zoals vruchtenpitten, zand, maalsel van bamboe of silica (een soort kwartssteen). Maar er zit vaak nog steeds polyethyleen in eyeliners, mascara, lipsticks, poeders en huidverzorgingsproducten.
Keurmerk
Producten met één van de onderstaande keurmerken bevatten gegarandeerd geen microplastics:
- Europees Ecolabel
- Demeter
- Cosmos Organic (ook Charte Cosmebio, Ecocert en BDIH vallen onder dit keurmerk)
- Nordic Ecolabel
- Na True
- Zero plastics inside
10 tips wat je zelf kunt doen (fijn, ik kan wat dóen!)
1. Verminder je gebruik van plastic verpakkingen. Kies voor herbruikbare alternatieven, zoals rvs-rietjes, bamboe tandenborstels en herbruikbare boodschappentassen. BLOMaardig biedt tal van duurzame producten die helpen het gebruik van plastic te verminderen.
Investeer bijvoorbeeld in een rvs-broodtrommel en in een duurzame waterfles.
2. Kies voor plasticvrije verzorgingsproducten; BLOMaardig biedt een ruim assortiment 100% plasticvrije, natuurlijke producten.
3. Neem je eigen tas mee als je boodschappen gaat doen.
4. Koop kleding van natuurlijke materialen zoals katoen, linnen of wol. Viscose of Lyocell kan ook. Synthetische kleding, zoals polyester, draagt bij aan de microplasticvervuiling bij het wassen. Of koop tweedehands kleding. Vintage is superhip!
5. Was synthetische kleding zo min mogelijk. Er bestaan microplastic filters (Guppyfriend) voor in de wasmachine om te voorkomen dat microplastics in het water terecht komen.
6. Controleer regelmatig de bandenspanning van je auto. Door slijtage van autobanden komen ook microplastics in het milieu terecht.
7. Koop biologisch afbreekbare producten. Kies voor schoonmaakproducten die geen microplastics bevatten.
8. Maak je eigen scrub van gemalen koffie, suiker, zeezout of gemalen noten. Simpel!
9. Lees de etiketten. Microplastics komen met verschillende namen. Hier vind je een lijst.
10. Maak het jezelf makkelijker en download de app Beat the microbeat zodat je producten kunt scannen om te ontdekken of er microplastics in zitten.
